دخول (مفردات‌قرآن)دخول از اصطلاحات بکار رفته در قرآن کریم به معنای داخل شدن و ضدّ خروج است. این کله به صورت‌های «مدخل»،«دخل (به فتح دال و خاء)»،«ادخال» و ... در آیات قرآن آمده است. ۱ - مفهومشناسیاگر گویند: چرا آن را ورود ترجمه نکردیم؟ گوئیم: ورود با دخول فرق دارد. و آن در زمان و مکان و اعمال بکار می‌رود، نحو «وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً» «وَ دَخَلَ مَعَهُ السِّجْنَ فَتَیانِ». و نحو «وَ لَمَّا یَدْخُلِ الْاِیمانُ فِی قُلُوبِکُمْ» «وَ رَاَیْتَ النَّاسَ یَدْخُلُونَ فِی دِینِ اللَّهِ اَفْواجاً» «یا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِی السِّلْمِ کَافَّةً» و نیز گفته میشود: بسنّ شصت مثلا داخل شدم. و ماه یا سال فلان داخل شد. «مِنْ نِسائِکُمُ اللَّاتِی دَخَلْتُمْ بِهِنَ» دخول در این آیه و نظیر آن کنایه از مقاربت است. ۲ - مدخلمدخل (بضمّ میم و فتح خاء) مصدر است از باب افعال گفته میشود: «اَدْخَلَهُ اِدْخَالًا و مُدْخَلًا» و نیز اسم مکان است به معنی محل دخول طبرسی در ذیل آیه ۵۹ حج فرموده مصدر و اسم مکان بودن هر دو صحیح است و مدخل بفتح میم مصدر ثلاثی است و نیز اسم مکان از ثلاثی است. «وَ قُلْ رَبِ اَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ اَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطاناً نَصِیراً» مدخل و مخرج هر دو مصدراند یعنی خدایا مرا داخل کن دخول راست و خارج کن خروج راست و از جانب خویش مرا تسلط یاری دهنده عطا فرما. شاید مراد آن است که توفیق ده به هر کاری از روی صدق و راستی وارد شوم و براستی و بهره خارج گردم. در آیه «اِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ نُدْخِلْکُمْ مُدْخَلًا کَرِیماً» ظاهرا اسم مکان و مراد از آن شاید بهشت و شاید اعمّ باشد یعنی اگر از گناهان بزرگ که نهی شده‌اید اجتناب کنید شما را بجای محترم و دلپسندی داخل می‌کنیم. ۳ - ادخالادّخال از باب افتعال وارد شدن به زور و تلاش است. «لَوْ یَجِدُونَ مَلْجَاً اَوْ مَغاراتٍ اَوْ مُدَّخَلًا لَوَلَّوْا اِلَیْهِ وَ هُمْ یَجْمَحُونَ؛ اگر پناهگاهی یا غارهائی یا راه فراری پیدا می‌کردند به سرعت بدان روی می‌کردند. به نظر می‌آید که مراد از مدخل راه فرار باشد که شخص به آن داخل شده و فرار می‌کند. طبرسی نیز قریب به آن گفته است. ۴ - دخلدخل (بر وزن فرس) کنایه از فساد و عداوت نهانی است فسادی که به عقل و بدن داخل میشود، حیله و مکر چیزی که از روی فساد و تباهی داخل شود و گفته شده دغل و مکر است. وَ لا تَتَّخِذُوا اَیْمانَکُمْ دَخَلًا بَیْنَکُمْ یعنی سوگندهای خویش را مایه فساد و فریب در میان خود قرار ندهید این کلمه فقط دو بار در قرآن یافته است. ۵ - پانویس۶ - منبع• قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «دخول»، ج۲، ص۳۳۲. رده‌های این صفحه : اصطلاحات ادبی | اصطلاحات قرآنی | قاموس قرآن | واژگان قرآنی | واژه شناسی واژگان قرآن
|